ROB/ΡΟΜΠ, του Ευθύμη Φιλίππου σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά , στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, 19.1.2018
Η παράσταση αυτή είναι ο καρπός συνεργασίας δύο ανθρώπων, από τους πιο διαδραστικούς στον χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας τα τελευταία χρόνια. Ο Ευθύμης Φιλίππου έχοντας συνυπογράψει τα σενάρια των ταινιών του Γ.Λάνθιμου, αλλά έχοντας δώσει και υπέροχα θεατρικά κείμενα ( Αίματα, Απολογίες 4 και 5, κ.ά). Ο Δ. Καραντζάς, μόλις 30 χρονών, αλλά με παραστάσεις-σταθμούς όπως Κυκλισμός του Τετραγώνου, Φαέθων, Πλατεία Ηρώων και άλλα πολλά. Το αποτέλεσμα της κοινής τους προσπάθειας λέγεται «Ρομπ», όπου εμπνεόμενοι από τον υπαρκτό ήρωα του θεατρικού έργου του Μπερνάρ Μαρί Κολτές «Ρομπέρτο Ζούκκο», τον κατά συρροή δολοφόνο Ρομπέρτο Σούκκο (1962-1988), διοργανώνουν ένα συμπόσιο ζωντανών και νεκρών που εξερευνά το «σύμπτωμα Ρομπ» ή αλλιώς την «συμπτωματολογία μιας κοινωνίας». Μα τι ήταν ο Ρομπ τελικά, ειδεχθής δολοφόνος, ψυχικά άρρωστος, άγιος, ποιητής, κοινωνιολόγος, εξιλαστήριο θύμα, καθρέπτης μιας κοινωνίας ; Eμείς πόσο Ρομπ μπορεί να κρύβουμε μέσα μας;
«Σήμερα θα μιλήσουμε για την αγάπη»
Το σκηνικό είναι στημένο ως εξής: ένα μακρύ ξύλινο τραπέζι που πάνω του βρίσκονται χαρτιά, νερό και πορτοκάλια για δέκα άτομα. Πίσω από το τραπέζι υπάρχουν δέκα ανοιχτές καμπίνες όπου εκεί βρίσκονται αρχικά τα πρόσωπα/ηθοποιοί, πριν πάρουν τις θέσεις τους κατά μήκος του τραπεζιού. Είναι ντυμένοι με όμορφα χρωματιστά ρούχα (ένα χρώμα ο καθένας) σχηματίζοντας μια παλέτα χρωμάτων δελεαστική στην όψη. Θυμίζουν πρόσωπα σε Μυστικό Δείπνο, τηλεοπτικό πάνελ, μνημόσυνο ή δικαστήριο; Ο συντονιστής κάθεται στο κέντρο του τραπεζιού, καλεί τα πρόσωπα να πλησιάσουν και τους δίνει τον λόγο. Όλοι οι προσκεκλημένοι, που μπορεί να είναι ζωντανοί ή νεκροί, έχουν μία σχέση με τον πάντα απόντα Ρομπ (ό οποίος μετά από μια σειρά φόνων, κρεμάστηκε στο κελί του, όπως πληροφορούμαστε). Είναι λοιπόν οι γονείς του, η αδελφή του, το κορίτσι που τον αγάπησε, μία πωλήτρια οπτικών, η διευθύντρια του σχολείου του, ο δεσμοφύλακας, ο φίλος του και τέλος ο άνθρωπός που πιστεύει ότι του μοιάζει. Αφού αρχικά συμφωνήσουν σε ένα τελετουργικό και μάθουμε τις αρχές επιβίωσης μέσα στην κοινωνία, κάθε πρόσωπο παίρνει τον λόγο και μας διηγείται περιστατικά από την ζωή του με τον Ρομπ. Η κάθε ιστορία είναι και ένα κομμάτι για να συνθέσουμε το πάζλ της ολόκληρης εικόνας του Ρομπ, να τον κατανοήσουμε, να τον λατρέψουμε, να τον καταδικάσουμε ή να δούμε πόσο του μοιάζουμε;
Το κείμενο του έργου μέσα από τους μονολόγους των προσώπων συνθέτει μία παρουσίαση και κριτική των πρωταρχικών δομών της κοινωνίας δηλ. της οικογένειας και του σχολείου και αργότερα των συναναστροφών και των φίλων. Η ανάλυση της καθηγήτριας στο σχολείο κοφτερή σαν μαχαίρι, αλλά και αποκαλυπτική για τα στεγανά της εκπαίδευσης. Ο νεκρός Ρομπ λειτουργεί περισσότερο ως μυθικό πρόσωπο ή παραβολή για να έρθουμε αντιμέτωποι με πτυχές του εαυτού μας, να εξερευνήσουμε τα όριά μας στο Καλό στο Κακό, να αντιδράσουμε ή και όχι σε κάτι που μας ενοχλεί, να επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες της κοινωνίας μας. Ο Φιλίππου γράφει με αστείρευτο και οξυδερκές μαύρο χιούμορ, κριτικό πνεύμα, στακάτο και περιγραφικό λόγο, το ύφος είναι μερικές στιγμές αθώο και αφελές ( μητέρα και πατέρας), οι στιγμές της λυρικότητας και της ποίησης του λόγου όμως πολλές ( διήγηση του κοριτσιού που τον αγάπησε και του φίλου του στο φινάλε ), δίνουν άλλη διάσταση στο κείμενο και ισορροπία στο έργο. Πιστεύω ότι το πυκνό περιεχομένου αυτό κείμενο θα είχε ενδιαφέρον αν ήταν γραμμένο για βιβλίο. Είχε τόση πολύ πληροφορία σαν να ήθελε ο συγγραφέας να καταγράψει και αναλύσει όλη την κοσμοθεωρία του για την κοινωνία σε δυόμιση ώρες. Αν έλειπαν αυτούσια κάποια κομμάτια θα ήταν πιο εύκολο για τον θεατή να παρακολουθήσει την παράσταση και να επικεντρωθεί στον μεστό και πυκνό λόγο.
Η σκηνοθεσία του Δ. Καραντζά συντάχτηκε απόλυτα με το πνεύμα του κειμένου και μέσα από την στατική και αρχιτεκτονική γραμμή της βοήθησε στο να εστιάσουμε στην ουσία. Βέβαια η ακινησία των ηθοποιών σε συνδυασμό με τον λόγο που σε μερικές στιγμές ήταν ιλιγγιώδης και εκστομιζόταν σαν ριπή πολυβόλου, κούραζε. Ίσως αν υπήρχε άλλη μία σκηνή κίνησης των ηθοποιών, όπως το καλαίσθητο tableau vivant που έστησε περίπου στα μισά της παράστασης, να διευκόλυνε το αποτέλεσμα.
Οι ηθοποιοί ήταν όλοι ανεξαιρέτως υψηλού επιπέδου και φαντάζομαι ότι οι παλαιότερες συνεργασίες μερικών από αυτούς με τους δημιουργούς να διευκόλυνε τους διαύλους επικοινωνίας. Οι ερμηνείες τους καλούνταν να δώσουν κίνηση και ρυθμό στο κείμενο μέσα από τον λόγο και τις τελετουργικές κινήσεις, σε μία στατική σκηνοθετική προσέγγιση. Ο Χ. Λούλης συντονιστής/ επιθεωρητής ευγενικά και δυναμικά συντόνιζε το πάνελ, οι Κ. Αβαρικιώτης (δεσμοφύλακας), Μιχάλης Σαράντης (ο άνδρας που ήθελε να μοιάσει στο Ρομπ), ο Βασίλης Μαγουλιώτης (φίλος του Ρομπ ) άλλοτε με ένταση, άλλοτε πιο εσωτερικά μας ξεδίπλωναν τις πτυχές του χαρακτήρα του δείχνοντας το θαυμασμό τους. Η Σταυρούλα Σιάμου (η διευθύντρια του σχολείου του Ρόμπ) έκανε την εισήγησή της για το εκπαιδευτικό σύστημα και την εισαγωγή του ατόμου στην κοινωνία με οργανωμένο, παράλογο και παραληρηματικό λόγο. Οι γονείς Μαρία Σκουλά (μητέρα) και Γιώργος Κλίνης (πατέρας), απέδωσαν με ειλικρίνεια, αφέλεια, στωικότητα και αγάπη τα παιδικά του χρόνια. Η Ελίνα Ρίζου (η μικρή του αδελφή) χρωμάτισε με την χολή που άρμοζε την σχέση της με τον προικισμένο αδελφό της, η Εύη Σαουλίδου (εκνευριστική πωλήτρια ) με στόφα πριμαντόνας μας έξιστόρησε τις αρχές της και την δραματική συνάντησή της με το Ρομπ. Αφήνω τελευταία την Αγγελική Παπούλια (το κορίτσι που αγαπάει τον Ρομπ), που με μια παλλόμενη ερμηνεία, με μια εσωτερική σεμνότητα και τρυφεράδα, μας αποκάλυψε την πιο ποιητική πλευρά του. Ήταν μία εξαιρετική στιγμή της ηθοποιού αλλά και του έργου.
Η μουσικές παρεμβάσεις του Δημήτρη Καμαρωτού χωρίς φλυαρία αλλά μόνο στα κατάλληλα σημεία τόνιζαν συναισθήματα και δημιουργούσαν το απαραίτητο κλίμα μυστηρίου. Το σκηνικό της Κλειούς Μπομπότη σίγουρα εξυπηρετούσε την αυστηρή και στατική σκηνοθετική προσέγγιση. Τα κουστούμια της Ιωάννας Τσάμη έδιναν την απαραίτητη λάμψη, χρώμα και ζωντάνια στη σκοτεινή ατμόσφαιρα του έργου. Η τελετουργική ακινησία των σωμάτων, αλλά και ο ζωντανός πίνακας του Τάσου Καραχάλιου που επιμελήθηκε την κίνηση, ήταν απόλυτα εναρμονισμένα με την σκηνοθετική γραμμή. Ωραία και τα σβησίματα των φωτισμών του Αλέκου Αναστασίου που ακολουθούσαν τα πρόσωπα στους μονολόγους τους. Μία παράσταση που αξίζει να την δούμε όχι μόνο για την καλλιτεχνική της αρτιότητα αλλά κυρίως για να αναλογιστούμε αν κρύβουμε όλοι ένα Ρομπ, ποια είναι τα προσωπικά όρια όπου το ένστικτο παραμερίζει λογική και συναίσθημα και παίρνει τον πρώτο λόγο, υπάρχουν σημεία ισορροπίας; Πόσο οι μηχανισμοί της κοινωνίας επιβάλλονται καταστροφικά πάνω στην πρωταρχική ύλη του ατόμου;
«Σκοτώνουν ανθρώπους μόνο εκείνοι που ενδιαφέρονται για τους ανθρώπους» έλεγε ο Ρομπ……
Comments