O ΔΥΤΗΣ του Mίνου Ευσταθιάδη, εκδ.Ίκαρος (2018)
Ο Δύτης του Μίνου Ευσταθιάδη είναι ένα πολυεπίπεδο, πυκνογραμμένο νουάρ μυθιστόρημα που δύσκολα το αφήνεις απ’ τα χέρια σου πριν από το τέλος. Μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε στα γαλλικά επίσης, από τον διάσημο εκδοτικό οίκο «Actes Sud», κάτι ιδιαίτερα τιμητικό για τον συγγραφέα αφού στο είδος αυτό μόνο ο Πέτρος Μάρκαρης είναι γνωστός στη Γαλλία.
Ο ήρωας του Δύτη είναι ο Ελληνογερμανός ιδιωτικός αστυνομικός Κρις Πάπας (η δεύτερη εμφάνισή του, βλ. Το δεύτερο μέρος της νύχτας, εκδ.Ωκεανίδα, 2014) που ζει και εργάζεται στο Αμβούργο, «ο φτηνότερος ντετέκτιβ της πόλης», όπως αυτοσαρκάζεται. Είναι 18 Ιανουαρίου σε ένα παγωμένο Αμβούργο όταν η πόρτα του Κρις Πάπας χτυπά και ένας ανώνυμος υπέργηρος πελάτης του αναθέτει την παρακολούθηση της Εύας Ντέμπλιγκ, μιας σαραντάρας ξανθιάς, που εργάζεται ως γραμματέας σε δικηγορικό γραφείο, για τις επόμενες σαράντα οκτώ ώρες. Ο Κρις, έρμαιο της κόπωσής του, αποκοιμιέται δυστυχώς στο ξενοδοχείο που καταφέρνει να την ακολουθήσει· λίγες ώρες αργότερα πληροφορείται από την αστυνομία ότι ο υπέργηρος πελάτης του βρίσκεται νεκρός στο δωμάτιο του φτηνού ξενοδοχείου όπου πέρασε τη νύχτα της η Εύα Ντέμπλιγκ. Η ίδια έφυγε για την Ελλάδα, όπου εκεί παρουσιάζεται ως μόνιμη κάτοικος. Όταν ο Κρις αποφασίζει να ακολουθήσει τα ίχνη της, που συμπτωματικά τον οδηγούν κοντά στη γενέτειρά του το Αίγιο, το σώμα της Εύας ανασύρεται από τη θάλασσα - είναι ήδη πνιγμένη. Ο Κρις βρίσκεται με τη θέλησή του πια μπλεγμένος σε μια υπόθεση που αριθμεί ήδη δύο νεκρούς· ποιο είναι το κίνητρό του για να συνεχίσει την έρευνα; Η συνέχεια επί του βιβλίου...
Όταν αρχίζεις την ανάγνωση του Δύτη και μέχρι το γερμανικό μέρος, νομίζεις ότι πρόκειται για ένα κλασικό νεο-νουάρ μυθιστόρημα με τα αρχετυπικά χαρακτηριστικά του είδους, δηλαδή ο εργένης ντετέκτιβ που ζει με την ανασφάλεια της καθημερινότητας, με προσωπικό κώδικα τιμής, που δεν συνεργάζεται εύκολα με την αστυνομία, η Εύα που παραπέμπει στη μοιραία γυναίκα, η τελευταία αινιγματική φράση του μυστηριώδη πελάτη λίγο πριν πεθάνει, η ατμόσφαιρα του Αμβούργου αλλά και του φτηνού ξενοδοχείου, η εικονοποίηση σκηνών από φιλμ νουάρ, ακόμη και η γλώσσα και οι περιγραφές του Κρις καθώς αυτοσαρκάζεται διαρκώς. Η μετάβαση στην Ελλάδα, στην επαρχιακή παραθαλάσσια πόλη του Αιγίου και τα περίχωρα, σε ένα ολότελα διαφορετικό περιβάλλον (καιρός, συνθήκες διαβίωσης) που σχετίζεται άμεσα με την ιδιαίτερη πατρίδα του Κρις και που ενεργοποιεί τις μνήμες του, ξετυλίγει όχι μόνο τον κοινωνικό και υπαρξιακό χαρακτήρα του μυθιστορήματος αλλά προσθέτει και την ιστορική του διάσταση. Έτσι ο Κρις ή καλύτερα Χρήστος Παπαδημητρακόπουλος έρχεται αντιμέτωπος εκεί με ένα ετερόκλητο παζλ προσώπων και γεγονότων, κάποια σχετικά και κάποια άλλα φαινομενικά άσχετα με την επίσκεψή του στο Αίγιο, αλλά και με ιστορίες του παρελθόντος και της συλλογικής ιστορικής μνήμης.
« Στο δάσος των συμπτώσεων περιπλανιέται ένας άνθρωπος που δεν κρατάει νήμα στα χέρια. Το φως θα σβήσει, άγνωστα πουλιά θα κρώζουν και ο λαβύρινθος θα τον τραβάει προς το κέντρο του. Θέλω να μιλήσω σ’ αυτό τον άνθρωπο. Μα δεν μπορώ. Γιατί μάλλον είμαι εγώ ο ίδιος».
Η επιλογή της περιοχής απ’ τον συγγραφέα ( ίσως ιδιαίτερη πατρίδα του) δεν είναι τυχαία αφού είναι σημαδεμένη με τα ιστορικά γεγονότα της Σφαγής των Καλαβρύτων (13-12-1943), τα αντίποινα/εκτελέσεις των Γερμανών στα γειτονικά χωριά, καθώς και με χώρους βασανιστηρίων - το Σπίτι της Αλήθειας όπως αναφέρει στην αφιέρωσή του. Κατ’ αυτό τον τρόπο συνδέονται ατομικές ιστορίες της Κατοχής με την επίσημη Ιστορία. Είναι η ικανότητα της λογοτεχνίας επομένως να διασώζει αυτές τις μικρές ιστορίες/τραύματα που δεν μπορούν να εγγραφούν στη μεγάλη Ιστορία.
Είναι πολυάριθμα κάποια ενδιαφέροντα ίχνη της πλοκής - χωρίς να προδώσω, απαριθμώ: Η παράσταση του «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου (Α΄μέρος της Ορέστειας), όχι μόνο επειδή προσφέρει έναν μίτο της πλοκής, αλλά και ως ιστορική συνείδηση και σημασία. Συνεισφέρουν, επίσης, οι συνδυασμοί των ζευγαριών που προκύπτουν είτε αυτά αφορούν πρόσωπα είτε ονόματα ή τόπους - εξάλλου διπλή είναι και η ταυτότητα του Κρις Πάπας ή Χρήστου Παπαδημητρακόπουλου(«Δύο αίματα, δύο κόσμοι»). Φόρος τιμής η αναφορά στον Ρέιμοντ Τσάντλερ, συγγραφέα της κορυφαίας νουάρ ταινίας Double Indemnity (του Μπίλι Γουάιλντερ, 1944), που προοικονομεί το είδος της δράσης του Κρις, ο οποίος όπως και ο ήρωας της εν λόγω ταινίας από θηρευτής της δράσης γίνεται ταυτόχρονα και αντικείμενό της.
Ο συγγραφέας χρησιμοποιώντας ομοδιηγητική πρωτοπρόσωπη αφήγηση και τους διαλόγους καταφέρνει να δώσει αμεσότητα, ένταση, ζωντάνια και ρεαλισμό. Τα γεγονότα είναι καταιγιστικά, η πλοκή είναι τόση πυκνή που δεν περισσεύει, στην κυριολεξία, λέξη. Ομολογώ ότι τα σημεία κάποιων ζοφερών εξομολογήσεων, παρόλο που καλύπτονταν από το πέπλο του παρελθόντος, δημιουργούν έντονη συναισθηματική φόρτιση και συγκίνηση, και αυτό οφείλεται στο ύφος της αφήγησης που εκτυλίσσεται στο Αίγιο, όπου κάτω από το βάρος της ιστορίας και των αποκαλύψεων γίνεται μελαγχολικό και ποιητικό.
Τελικά τι είναι ο δύτης; Μόνο στο τελευταίο κεφάλαιο θα το μάθετε!
«Χωρίς τις ιστορίες που μας ακολουθούν σαν τα μαύρα σκυλιά από την Κόλαση, είμαστε αθύρματα στον αέρα, τυχαίες λάμψεις στο σκοτάδι».
*Για τους φανατικούς, η μετάφραση και το βίντεο του τραγουδιού των Rammstein που στοιχείωνει τον Κρις Πάπας: https://lyricstranslate.com/el/du-riechst-so-gut-you-smell-so-good.html
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα (από την ιστοσελίδα των εκδ.Ίκαρος):
Ο Μίνως Ευσταθιάδης σπούδασε νομικά στην Αθήνα και στο Ανόβερο. Εργάστηκε ως δικηγόρος πριν ασχοληθεί κυρίως με το windsurfing. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα Έξοδος (Ανατολικός, 2001), Χωρίς γλώσσα (Καστανιώτης, 2004), Το δεύτερο μέρος της νύχτας (Ωκεανίδα, 2014) που εκδόθηκε στη Γερμανία (Acabus, 2014) και Ο Δύτης (Ίκαρος, 2018) που ήταν στη βραχεία λίστα του Athens Prize for Literature και εκδόθηκε στα γαλλικά (Actes Sud, 2020). Το θεατρικό του έργο Το Γεύμα (Ευρασία, 2012) πήρε το βραβείο Πρωτότυπου Θεατρικού της Ε.Θ.Ε, ήταν στη βραχεία λίστα του διεθνούς διαγωνισμού Eurodram της Γερμανίας και μεταφράστηκε στα αγγλικά, στα γερμανικά, στα γαλλικά και στα ουγγρικά. Ζει κοντά στη θάλασσα.
Comments